SOCIAAL MINIMUM

Woorden als ‘minimumloon’ en ‘sociaal minimum’ wekken de indruk dat het om bedragen gaat waarvan je kunt rondkomen. De praktijk is dat dat zonder toeslagen en financiële hulp van gemeenten vrijwel onmogelijk is.

Hoe hoog is het minimuminkomen?

Volgend jaar gaat het minimumloon naar 1934 euro per maand. Uitgaande van een 38-urige werkweek is het uurloon straks 11,75 euro. Een stijging van ruim 10 procent. Dat klinkt mooi, maar met de torenhoge inflatie is het nog maar de vraag of de minimumloner er veel mee opschiet. De 14 euro waar de FNV al sinds 2019 voor strijdt, is nog lang niet in zicht.

Kunnen mensen dan wel rondkomen?

In ieder geval niet volgens de Europese richtlijn. Die gaat ook uit van 14 euro per uur. De hamvraag is natuurlijk of je van het minimumloon kunt leven. Dan gaat het om wat er in de portemonnee overblijft en hoe het huishouden en het uitgavenpatroon in elkaar steken.

Bovenstaande bedragen zijn vanaf 21 jaar en bruto. Daar moet de belasting vanaf. Die is bij het minimumloon te verwaarlozen. Vervolgens komen daar toeslagen (voor huur, zorg, kinderopvang) weer bij. Die toeslagen zorgen ervoor dat iemand met een minimuminkomen doorgaans meer heeft te besteden dan hij bruto verdient.

Van hoeveel kun je in Nederland leven?

In Nederland kennen we het sociaal minimum, ook wel bestaansminimum. Dat bedrag is door de politiek vastgesteld en zou voldoende moeten zijn om van te leven. Op dit moment is het sociaal minimum voor stellen 1756 euro bruto per maand. Een alleenstaande moet het doen met 1266 euro.

Bijstandsuitkeringen, die óók gelden als sociaal minimum, zijn juist weer netto. 1574 euro per maand voor stellen en 1101 euro voor alleenstaanden. Voor AOW’ers liggen die bedragen iets hoger. Ook hier geldt weer: de toeslagen tellen niet mee, maar zijn wel onmisbaar.

Wanneer ben je arm?

Ook daar zijn weer verschillende definities voor. Het Sociaal en Cultureelplanbureau (SCP) heeft het over ‘niet veel, maar toereikend’. Het SCP kijkt hoeveel je daadwerkelijk nodig hebt. Niet alleen voor kleding, eten en wonen, maar ook om af en toe bezoek te ontvangen en voor een bescheiden weekje vakantie. Voor een alleenstaande is dat per maand 1460 euro, beduidend meer dan een bijstandsinkomen. Iedereen die op dat niveau of daaronder zit, leeft in armoede. Dat zijn komend jaar naar schatting een kleine miljoen Nederlanders.

Dus het minimumloon is niet toereikend?

De toeslagen en gemeentelijke regelingen moeten ervoor zorgen dat mensen op het sociaal minimum of met een minimuminkomen toch rond kunnen komen. Er is zorgtoeslag en huurtoeslag en mogelijk kindgebonden budget. Gemeenten hebben ook nog een eigen minimabeleid, waardoor mensen met een laag inkomen, meestal tot 120 procent van het sociaal minimum, financiële hulp kunnen krijgen, bijvoorbeeld vergoeding van een fiets of sportclub.

Wat mensen vervolgens netto krijgen, is hoger dan hun brutoloon of -uitkering. Een vreemde situatie, zeker bij het minimuminkomen. In plaats van dat bedrijven werknemers voldoende salaris betalen, moet de overheid met algemene belastingmiddelen bijspringen. Al die regelingen en toeslagen zijn bovendien ingewikkeld en worden niet door iedereen benut of begrepen. Zie ook de toeslagenaffaire.

Kan dat niet beter geregeld worden?

Op initiatief van Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt gaat nu een commissie van deskundigen aan de slag met het begrip ‘sociaal minimum’. Er moet een duidelijker definitie komen van hoeveel geld je als alleenstaande of (echt)paar nodig hebt.

In het ideale geval komt daar een realistisch minimumbedrag uit waarmee je daadwerkelijk uitkomt: een écht sociaal minimum. Dat minimum zou net als nu aan het minimuminkomen gekoppeld moeten zijn. Van dat minimuminkomen moet je kunnen rondkomen, zonder extra hulp via gemeente of toeslagen. Het minimumloon moet mensen ook financieel stimuleren werk te zoeken.