WENSEN VOOR DE PUBLIEKE SECTOR (4)

Ons economisch systeem is ontspoord, meent Paul ter Veld: ‘We laten te veel over aan de markt, met alle gevolgen van dien.’ Maar helemaal terug naar de oude publieke sector hoeft van hem nu ook weer niet. Welke oplossingen ziet hij dan wel?

Het is de hoogste tijd dat we de publieke sector weer in haar oorspronkelijk kracht zetten, vindt vakbond FNV. Dus dat de overheid weer grip krijgt op publieke diensten en dat de werkenden in de publieke sector weer de waardering krijgen die ze verdienen (zie ook het artikel De Toekomst is Publiek elders in dit magazine). Met het oog op de komende kerst en nieuwjaar vroegen we diverse kaderleden van FNV Overheid naar hun wensen voor een betere toekomst voor zowel zichzelf als voor hun sector.

Paul ter Veld is privacy officer op de Universiteit Utrecht en kaderlid van FNV Onderwijs & Onderzoek:

‘Het kapitalistisch systeem is ontspoord. Wereldwijd. Zie de Thatcheriaanse plannen van de Britse premier Truss: “We verlagen de lasten voor de rijken, dan druppelt het geld dat zij overhouden vanzelf langzaam terug naar de maatschappij en daar profiteren de armen van”. Nou, NOT, denk ik dan. Dream on.’

‘Vroeger hadden we in de westerse wereld een vorm van geleid kapitalisme, met ruimte voor de overheid om publieke taken uit te voeren. Tegenwoordig lijken we vrijwel alles aan de markt over te willen laten. Maar het is een illusie om te denken dat marktpartijen het per definitie beter doen dan overheden. Bovendien hebben zij een totaal andere drijfveer. Zij hebben niet in de eerste plaats het welzijn van de burger voor ogen, maar winst maken.’

Terug naar oude publieke sector?

‘Zouden we daarom maar beter moeten terugkeren naar de oude publieke sector? Nou nee, dat hoor je mij nu ook weer niet zeggen. Maar we moeten de dingen die we fout zien gaan wel corrigeren. Is het openbaar vervoer door marktwerking beter en goedkoper geworden? Nee. Kan de overheid in deze energiecrisis nog een beetje sturen op de energieprijs? Nee, we zijn volledig overgeleverd aan de bereidwillige medewerking van de private energieleveranciers. Zo kan ik wel meer voorbeelden geven. Hier komt nog bij dat de winsten die geboekt worden terecht komen bij grote internationale bedrijven die bijna geen belasting betalen. Dus daar schieten we als maatschappij ook al weinig mee op. Het geld komt ook niet terecht bij de mensen die er het werk voor doen. Mijn oplossing hiervoor: koppel de lonen aan de winsten. Dan stroomt het geld direct de economie weer in.’

Pseudo-privatisering

Voor de universiteiten was er vroeger één geldstroom. Ze kregen één bedrag waarvan ze alles moesten doen. Nu is die geldstroom opgesplitst. Niet direct door privatisering, maar door een vorm van pseudo-privatisering. Onderzoekers bijvoorbeeld moeten zelf geld gaan werven voor hun onderzoek. Maar veel verzoeken die zij indienen worden afgewezen. Gevolg: onderzoekers zijn veel tijd kwijt aan fondsenwerving en kunnen in die tijd ook geen onderzoek doen. Dat is dubbel verlies.’

‘Nog zoiets: door de ongewisse geldstromen en de bijbehorende angst voor toekomstige reorganisaties, krijgen docenten op de universiteiten nog nauwelijks vaste contracten aangeboden. Ze moeten het doen met tijdelijke aanstellingen, met alle bijbehorende onzekerheid van dien. Ook dit moeten we terugdraaien, vind ik. Het zijn vaste banen en de mensen die de bijbehorende taken uitvoeren verdienen vaste contracten.’

Geld terugsluizen

‘Nog een voorbeeld, tot slot. Op de universiteiten wordt veel onderzoek gedaan waar mooie resultaten uit voortvloeien. Deze onderzoeken worden veelal gefinancierd met overheidsgeld. Maar het zijn vaak speciaal hiervoor opgerichte holdings of andersoortige bedrijfjes die er de financiële vruchten van plukken. Hier moeten we ook een stokje voor steken. Bijvoorbeeld door het geld dat verdiend wordt met patenten die voortvloeien uit universitair onderzoek al dan niet deels terug te sluizen naar de desbetreffende universiteit.’