‘RADIO IS DE HARTENKLOP VAN DE DAG’

Volgend jaar zit hij een halve eeuw in het vak: Frits Spits (74) maakte naam als dj bij Hilversum 3 en is nu presentator van De Taalstaat. Tegenover hem: Rob Janssen (34), dj bij Rob & Wijnand en de Ochtendshow van 3FM. Wat herkennen de twee in elkaar?

Frits Spits weet het nog precies: ‘Showdown van Electric Light Orchestra. Dat was de allereerste single die ik op de nationale radio draaide.’ We schrijven 1973 en Hilversum 3 is op zoek naar frisse dj’s. In een speciaal programma, Proefdraaien, mag jong talent van zich laten horen. Die kans laat Frits Ritmeester – dan al Frits Spits voor vrienden – zich niet ontnemen. Hij reist af naar Hilversum om te laten zien wat hij in huis heeft: ‘Ik was 25 en leraar Nederlands op de havo in Eindhoven, maar het was mijn grote droom om bij de radio te komen. Die eerste proefsessie ging goed, ik mocht meteen daarna de zender op. En ik ben nooit meer weggeweest.’

In de nacht

Hoe anders gaat het veertig jaar later, in 2013, als Rob Janssen voor het eerst de studio’s van 3FM binnenstapt. Ook hij is dan 25 jaar jong. Rob is ontdekt tijdens Kermis FM, een grote radioshow bij de Tilburgse Kermis. ‘Ik had allemaal leuke parodieliedjes en jingles (de herkenningsmelodietjes van de radio, red.) gemaakt. Iemand van 3FM had dat gehoord en zo zat ik daar opeens aan tafel.’

Hij mag niet meteen achter de knoppen, want anders dan in Frits’ tijd is er nu veel meer oog voor scholing en opleiding van dj’s. Rob: ‘Via de NPO Campus werd ik eerst getraind om de kneepjes van het vak te leren. Ik heb meer dan een jaar achter de schermen geoefend, bij 3FM en bij de lokale radiozender Glow FM.’

Vanaf 2015 zit hij dan echt live achter de microfoon. Niet meteen primetime, zoals dat bij Frits wél ging. Rob: ‘Je begint tegenwoordig meestal met een nachtprogramma. Ontzettend leuk trouwens, want mensen zitten dan écht te luisteren. Van die plek schuif je op naar het weekend en dan naar doordeweeks. Eerst zat ik in de middag, nu in de ochtend. Heerlijk vind ik dat: je bent met alles de eerste.’

Tiktoks

Ook al schelen ze vier decennia, beide mannen proeven de liefde voor radio en muziek bij elkaar. Namen van programma’s en presentatoren schieten langs, en hits komen voorbij. Wat maakt die radio zo bijzonder? ‘Het is het geluid, de magie, de verbeelding’, zegt Frits. ‘Iemand horen, maar niet zien. Bij televisie wordt alles in beeld gebracht, dat vind ik veel minder interessant. Televisie is het stripverhaal, radio is het boek.’

Rob herkent het volledig, maar tegelijk houdt hij – als kind van z’n tijd – ook echt van de beeldcultuur. ‘Het grappige is: in mijn tienertijd koos ik juist voor tv. Ik ben afgestudeerd aan de HKU, in audiovisual media. Ik vind het nog altijd leuk om tv te maken, bijvoorbeeld tiktoks of korte filmpjes bij ons radioprogramma. Toch is tv anders dan radio. Radio kun je ter plékke regisseren. Je kunt het laten stilvallen, spanning opbouwen, snel van plan switchen, live met mensen in gesprek. Het is veel spontaner dan tv, waar alles steeds over moet.’

Op 45 toeren

In de kern is hun werkplek, de radiostudio, door al die jaren heen niet veranderd. De dj op de stoel, de microfoon voor de neus en het mengpaneel onder de handen. Maar daaromheen is de techniek compleet vernieuwd. ‘In de jaren zeventig was alles nog vinyl’, zegt Frits. ‘Je had twee draaitafels. Terwijl je op de ene een 45-toerenplaatje draaide, legde je op de andere het nieuwe plaatje klaar. Begin jaren tachtig kwam de cd en nu gaat alles met de computer. Dat heeft veel voordelen. Vroeger moest je een dagdeel uittrekken om jingles te monteren, op van die oude bandrecorders. Nu kun je dat gewoon thuis op de pc doen. Ik doe dat amper, maar jij vast wel, Rob.’

Klopt: Rob kan rustig uren achter de computer zitten fröbelen. ‘Ik maak vaak liedjes voor mijn programma’s. Die zing ik dan thuis in. Meestal maken anderen later de muziek erbij. Maar als het snel moet, kan ik dat ook allemaal achter m’n eigen computer doen. Ik vind die technische kant heel leuk.’

Entertainment

In de ochtendshow die Rob samen met Wijnand Speelman maakt, wisselen muziek, nieuwsfeitjes, humor en interacties met luisteraars elkaar razendsnel af. Die stijl is heel gebruikelijk op de hitradio van nu, maar het is écht anders dan de programma’s die Frits maakte voor Hilversum 3. ‘Ik vind persoonlijk dat er vroeger meer vanuit de muziek gepresenteerd werd’, zegt Frits. ‘Voor mij ligt de magie eerst en vooral in die muziek. 3FM noemt zichzelf een muziekzender, maar ik hóór entertainment. Ik vind het interessant en ik hoor je vrolijkheid Rob, maar ik mis – ik zeg dit als oudere man, hè – toch echt die band met de muziek.’

‘Dat snap ik’, zegt Rob. ‘Maar wij maken met onze ochtendshow niet puur een muziekprogramma.’ Frits onderbreekt: ‘Dát is wel een quote: ik maak geen muziekprogramma – op een muziekzender!’ Rob reageert: ‘Weet je, uiteindelijk wil ik bereiken dat mensen leuker de auto uit gaan dan dat ze erin stappen. Dat de heftruckchauffeur de dag op een leuke manier begint. Dat doen we juist met die mix van muziek, actualiteit en humor. Natuurlijk is muziek voor 3FM súperbelangrijk, ik houd van muziek, ik vóél de muziek. Maar het is op een andere manier dan vroeger.’

Slotakkoord

Volgend jaar zit Frits 50 jaar in het vak. Van dj schoof hij op naar de journalistiek van Met het Oog op Morgen en nu naar de presentatie van De Taalstaat op Radio 1. ‘Voor mij is dit een prachtig slotakkoord. Alles komt samen in dit programma: mijn liefde voor taal, de muziek, de journalistiek en de radio.’

Voor Rob ligt er nog een hele carrière in het verschiet. Is hij niet bang dat de radio het uiteindelijk moet afleggen tegen social media of muziekkanalen zoals Spotify? ‘Nee joh’, lacht hij. ‘De kracht van de radio zit ’m in het nú. Spotify kun je niet bellen, die neemt de telefoon niet op, die vertelt je niet wat het nieuws van vandaag is.’ Frits knikt: ‘Radio is de hartenklop van de dag. Je voelt de hartslag van het leven.’